#Wincoi Pazar Bülteni 12: Merkezi Olmayan Uygulamalar (DApp’ler) Nedir?

Teknolojinin her geçen gün hızla geliştiği bu çağda, blok zinciri kullanımının artmasıyla yeni terimler/uygulamalar ortaya çıkmaktadır. Merkezi olmayan uygulamalar da bu sayede ortaya çıkan uygulamalardır. Peki, merkezi olmayan uygulama nedir?

Merkezi olmayan uygulamalar (eng. decentralized applications,DApp), geleneksel bir merkezi bilgisayar yerine, blok zinciri veya eşler arası (eng. peer to peer, P2P) bilgisayar ağı üzerinde işleyen yazılımlardır. Bu yüzden DApp’ler, tek bir otoritenin denetimi ve kısıtlaması dışındadır. DApp’ler akıllı telefonunuzdaki standart mobil uygulamalara benzer bir görünüme sahiptirler. DApp’lerin özelliklerinden bahsetmek gerekirse, aşağıdaki maddeler DAppleri daha iyi anlamamıza yardımcı olacaktır:

• Kripto paralar ve tokenler kolayca entegre edilebilir.

• Açık kaynak kodlu ve şeffaf olurlar.

• Şifreleme sistemleri ile veriler güvence altına alınır.

• Kesinti yaşanmaz. DApp uygulamaları, ağın bir bölümü çökse bile çalışmaya devam ederler. Böylece sürekli bir deneyim sunmuş olurlar.

• Güçlü yetkililer veya siyasi birimlerce kontrol edilemezler. Veriler değiştirilemez, manipüle edilemez ve sansürlenemezler.

Bu özellikleri (avantajları da denebilir) sayesinde, DApp’lerin kullanım alanları artmaktadır. Şimdi DApp’lerin nerelerde kullanıldığına bakalım.

DApp’ler Nerelerde Kullanılır?

DApp’lerin çeşitli uygulama alanları bulunmaktadır. DApp’ler sayesinde para birimi değişimi veya varlık transferi gibi işlemler kolaylıkla gerçekleştirilebilir. Kimlik bilgilerinin güvenle depolanması ve doğrulanmasında kullanılabilir. Tedarik zinciri boyunca ürünlerin nerede olduğunu izlemek için DApp’ler kullanılabilir. Bu sayede şeffaflık ve güven sağlanır.

Tapu vb. belgelerin takibinde kullanılarak bu hizmetlerin güvenli ve kolayca yapılmasını sağlar. Merkezi olmayan sosyal medya platformları sayesinde kullanıcılar fikirlerini özgürce ifade edebilirler. Şimdi, gelin birlikte DApp’lerin çalışma prensibini anlayalım.

DApp’ler Nasıl Çalışır?

DApp’ler, genellikle Ethereum gibi platformları kullanan, bir blok zincir sistemi içinde hem saklanan hem de yürütülen uygulamalardır. Bu uygulamalar, uygulamaya erişim için gerekli olan kriptografik belirteçler aracılığıyla doğrulanır. DApp’ler, web sayfalarını görüntülemek için aynı ön uç (eng. front-end) kodunu kullanan normal uygulamalarla benzerlikler paylaşsa da, arka uçları (eng. backend) farklı şekilde çalışır. DApp’lerin arka ucu, merkezi olmayan eşler arası bir ağ üzerinde çalışır ve bu da onları tek bir varlığın kontrolü altında olmaktan ayırır.

Merkezi sunuculara ve veri tabanlarına dayanan geleneksel uygulamaların aksine DApp’ler, bir blok zincir üzerinde barındırılan akıllı sözleşmelere dayanır. Ethereum, bu akıllı sözleşmelerin yürütülmesinde önemli bir seçenek olarak öne çıkmaktadır. Akıllı sözleşmeler önceden tanımlanmış kuralları uygular ve işlemleri kolaylaştırır. Akıllı sözleşme sistemi üzerinde merkezi olmayan bir uygulama oluşturmak, birden fazla akıllı sözleşmenin entegre edilmesini ve kullanıcı arayüzü için üçüncü taraf sistemlerinin kullanılmasını içerir; akıllı sözleşmeler genellikle tüm DApp’in yalnızca bir kısmını oluşturur.

Akıllı sözleşmeyi barındıran blok zinciri, merkezi bir depo yerine bloklar halinde depolanan dağıtılmış bir defter olarak işlev görür. Bu veri blokları çeşitli konumlara dağılmıştır ve kriptografik doğrulama yoluyla birbirine bağlanır ve güvence altına alınır.

DApp’ler için oldukça önemli olan akıllı sözleşmeler bir blok zincire yerleştirildiğinde, kodun değiştirilmesi veya sözleşmenin silinmesi zorlaşır. Bu sayede, DApp’in arkasındaki ekip dağılsa veya bir şirket olmasa bile kullanıcılar DApp’e erişmeye devam edebilir. DApp’ler böylelikle birçok avantaja sahiptirler, fakat bazı sınırlamalarından da bahsetmek gereklidir.

DApp’ler ve Sınırlamaları

DApp’ler sansürün olmadığı bir gelecekte hayati bir rol oynayabilir ancak dikkate alınması gereken zorluklar vardır. Merkezi olmayan uygulamalar hâlâ erken gelişim aşamasındadır ve ölçeklenebilirlik, kodlama değişiklikleri ve sınırlı kullanıcı tabanı gibi engellerle karşı karşıyadır.

DApp’leri çalıştırmak, üzerinde çalıştıkları ağları zorlayabilecek önemli miktarda hesaplama kaynağı gerektirir. Örneğin, Ethereum’un güvenlik, bütünlük, şeffaflık ve erişilebilirlik arayışı, tüm doğrulayıcıların ve işlemlerin ağ içinde saklanmasını ve işlenmesini gerektirir. Ancak bu, saniyede işlenen işlem sayısını (TPS) düşürebilir, bu da ağ eşitsizliklerine ve daha yüksek gaz tüketimine yol açabilir.

Bir DApp’i değiştirmek kolay bir iş değildir. Aksaklıkları düzeltmek, kullanıcı özelliklerini güncellemek ve yeni seçenekler sunmak için sık sık ayarlamalar yapılması gerekir; bunların tümü kullanıcı memnuniyetini ve verimliliğini arttırmayı amaçlamaktadır. Bununla birlikte, blok zincir üzerinden konuşlandırılan bir DApp’in temel kodunu değiştirmek karmaşıktır. Herhangi bir değişikliğin veya eylemin kabul edilmesi için ağ düğümlerinin çoğunluğunun onayı gerekir ve bu da genellikle uzun gecikmelere yol açar.

DApp’lerin pazardaki muazzam çoğalması, bireysel görünürlüğü ve kullanıcı çekiciliğini daha da karmaşık hale getirmektedir. Bir DApp’in en iyi şekilde çalışabilmesi, kullanıcı tabanıyla birlikte etkinliğinin de arttığı bir ağ etkisine dayanır. Önemli bir kullanıcı varlığı yalnızca hizmet sunumunu iyileştirmekle kalmaz, aynı zamanda bilgisayar korsanlarının açık kaynak kodunu değiştirmesini engelleyerek güvenliği de artırır.

Sonuç olarak, bazı sınırlamaları bulunsa da, DApp’ler olarak kısaltılan merkezi olmayan uygulamalar; tek bir bilgisayarla sınırlı olmayan, merkezi olmayan bir ağ üzerinde çalışan yazılım programlarıdır. Blok zincir ve kripto para birimini kullanan DApp’ler, şeffaflığı teşvik eder ve sansüre direnerek doğrudan kullanıcı etkileşimini mümkün kılar. Merkezi kontrol olmadan eşler arası (P2P) alışverişi kolaylaştırarak, geleneksel sektörlerde devrim yaratma gücüne sahipler. Biz de Wincoi olarak, bu teknoloji devriminin bir parçası olmak için sabırsızlanıyoruz! Bir sonraki pazar bülteninde görüşmek dileğiyle.